Zalecenia bezpieczeństwa i wymagania prawne
Oddając urządzenie do użytkowania powinniśmy zwrócić uwagę, czy elementy sterownicze są widoczne, rozpoznawalne i odpowiednio oznakowane.
Elementy sterownicze, które mają wpływ na bezpieczeństwo pracowników (np. przyciski START, STOP), powinny być widoczne i możliwe do zidentyfikowania oraz odpowiednio oznakowane.
Mówi o tym § 9 ust.1 Rozp. Min. Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagaÅ„ dotyczÄ…cych bezpieczeÅ„stwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy:
1. Elementy sterownicze, które maja wpływ na
bezpieczeństwo pracowników, powinny być widoczne i możliwe do zidentyfikowania oraz odpowiednio oznakowane.
2. Elementy, o których mowa w ust. 1, powinny być usytuowane poza strefami zagrożenia w taki sposób, aby ich obsługa nie powodowała dodatkowych zagrożeń; nie mogą one stwarzać także jakichkolwiek zagrożeń w związku z przypadkowym ich zadziałaniem.
oraz § 5222) ust. 3 RozporzÄ…dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrzeÅ›nia 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeÅ„stwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.), w którym czytamy:
1. Każda maszyna powinna być wyposażona w element sterowniczy przeznaczony do jej całkowitego i bezpiecznego zatrzymywania.
2. Gdy jest to konieczne w związku z zagrożeniami, jakie stwarza maszyna, i jej nominalnym czasem zatrzymania się, maszyna powinna być wyposażona w urządzenie do zatrzymywania awaryjnego.
3. Elementy sterownicze maszyn mające wpływ na bezpieczeństwo muszą być widoczne i możliwe do zidentyfikowania oraz oznakowane zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskich Normach.
4. Elementy sterownicze nie mogą stwarzać jakichkolwiek zagrożeń, w szczególności spowodowanych ich niezamierzonym użyciem.
Wyłączniki bezpieczeństwa - wytyczne stosowania
Umiejscowienie elementów sterowniczych obrabiarki:
elementy sterownicze należy umieszczać w miejscu widocznym tak, aby operator z łatwością mógł je rozpoznać, ustalić ich przeznaczenie i położenie,
Oznakowanie elementów sterowniczych:
Należy oznakować poszczególne elementy etykietami, znakami, symbolami i/lub tekstem (napisami) w języku polskim (minimalna wysokość znaków 3 mm); oznakowania te powinny być umieszczone na elementach sterowniczych, nad lub pod nimi
Kolorystyka elementów sterowniczych obrabiarek:
Należy zastosować elementy sterownicze o znormalizowanych barwach określających przeznaczenie:
uruchamianie (włączanie) - zielona lub biała (dopuszczalne również: szara lub czarna),
zatrzymywanie (wyłączanie) - czerwona lub czarna, (dopuszczalne również: biała lub szara),
zatrzymywanie awaryjne - czerwona na żółtym tle, element powinien być łatwo rozpoznawalny także na podstawie kształtu (przycisk grzybkowy).
Trzeba też podkreślić, że nie można stosować barwy czerwonej dla elementów przeznaczonych do uruchamiania (START), ani barwy zielonej dla elementów przeznaczonych do zatrzymywania (STOP).
Należy też zwrócić uwagę, czy elementy sterownicze obrabiarek są zlokalizowane w miejscu bezpiecznym dla operatora, tj. poza strefami zagrożenia.
Elementy sterownicze powinny być więc usytuowane poza strefami zagrożenia w taki sposób, aby ich obsługa nie powodowała dodatkowych zagrożeń.
Mówi o tym § 9 ust.2 Rozp. Min. Gospodarki z dnia 30 października 2002 r.
Elementy sterownicze trzeba więc umieścić tak, aby pracownik nie był narażony na zetknięcie się z ruchomymi częściami napędu obrabiarki, narzędziami, ostrymi krawędziami i narożami urządzeń, elementami pod napięciem elektrycznym, gorącymi powierzchniami, niebezpiecznymi substancjami chemicznymi.
Kolejną sprawą jest to, żeby elementy sterownicze obrabiarek nie stwarzały jakichkolwiek zagrożeń w związku z przypadkowym ich zadziałaniem.
Trzeba więc zadbać o to, żeby:
- przyciski były zagłębione w obudowie lub zastosować zainstalowanie przycisków z kołnierzami Inaczej mówiąc - przyciski nie mogą wystawać nad powierzchnię obudowy lub otaczających je kołnierzy. Wyjątkiem są tu elementy sterowniczy zatrzymania awaryjnego,
- zachować odległości między elementami sterowniczymi (zbyt mały odstęp sprzyja niezamierzonemu uruchomieniu),
- zastosować takie elementy sterownicze obrabiarki (przyciski, dźwignie, pokrętła), których opór wynosi minimum 5N (dotyk lub ?muśnięcie? nie powinno spowodować włączenia),
- wykonać obramowania ochronne, np. wokół dźwigni sterowniczych,
- zastosowanie dźwigni sterowniczych podwójnego działania, tj. takich, które wymagają wykonania dwóch różnych ruchów dla załączenia
- zastosować przycisk potwierdzający, tj. przycisk, który musi być wciśnięty, aby móc innym elementem uruchomić maszynę (rozwiązanie powszechnie stosowane w maszynach ogrodniczych zasilanych energią elektryczną, np. kosiarkach do trawy, nożycach do żywopłotu, pilarkach łańcuchowych),
- stosować w położeniu wyłączenia zabezpieczeń mechanicznych, takich jak blokady, zamki z kluczykiem itp. uniemożliwiających załączenie przez osoby nieuprawnione